زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

استوانه مقام جبرئیل





استوانه مقام جبرئیل به ستونی کنار در خانه حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیه در مسجدالنبی اطلاق می‌شود که مکان ورود جبرئیل بوده است.


۱ - مکان فعلی استوانه مقام جبرئیل



این ستون کنار در خانه حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیه و در ردیف ستون‌های وفود و محرس قرار دارد و اکنون درون ضریح و در نهایت سمت شمالی حجره شریف جای گرفته و در دیدرس زائران نیست.
[۲] تاریخ و آثار اسلامی، اصغر قائدان، ص۱۹۴.
این ستون از ستون‌های مشهور در روضه مطهره است.
[۳] موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.
گویند این ستون تا هنگام توسعه مسجد به دست قایتبای (م. ۸۸۷ق.) بیرون ضریح و در دسترس زائران بوده است. از این رو دانشوران به قرار دادنش در ضریح اعتراض نمودند؛ اما اعتراض آن‌ها نتیجه نداد.
[۴] موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۷.
[۵] موسوعة مرآة الحرمین، ایوبصبری پاشا، ج۳، ص۲۳۹.
این ستون از آن رو به این عنوان شهرت یافت که جبرئیل از آن جا نزد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرود می‌آمده است.
[۷] موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.


۲ - نام‌های دیگر استوانه مقام جبرئیل



«مربعة القبر» نام دیگر این ستون است. سبب این نام گذاری آن است که به گزارش ابن شهرآشوب ، هنگامی که امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه‌السلام به کمک سه تن از مهاجران، عباس و فرزندش فضل و اسامة بن زید ، خواست بدن شریف پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به خاک بسپارد، انصار از امیر مؤمنان علیه‌السّلام خواستند تا یکی از آنان نیز برای دفن بدن حضرت وارد قبر شود. علی ـ عليه‌السلام ـ اوس بن خولی را درون قبر فرستاد. پس از قرار دادن جسد مبارک پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در قبر، امیر مؤمنان علیه‌السلام به اوس گفت: «اخرج و ربع قبره: بیرون شو و قبر را چهار گوشه ساز.»
[۹] المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، ص۳۹.
وجه دیگر این نام آن است که این ستون درون شبکه‌ای جای گرفته که قبر چهار گوشه پیامبر در آن قرار دارد.
[۱۰] المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، ص۳۹.
این ستون در رکن شمال غربی مربعة القبر و به ادعای صبری پاشا میان دو استوانه وفود و مربعة القبر جای گرفته و در خانه فاطمه۳ کنار آن بوده است.
[۱۱] موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۳، ص۲۳۸-۲۳۹.
بر پایه گزارش‌هایی، در این مکان، عروسی حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیه رخ داده است. از این رو «استوانة المعرس» نیز نامیده شده است.
[۱۲] فضائل المدینة المنوره، مؤسسة علوم القرآن، ج۲، ص۳۲۵.
[۱۳] موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.
اکنون این ستون درون شباک (پنجره‌ها) قرار دارد و مردم از تبرک جستن به آن که مستحب شمرده شده،
[۱۵] الزیارة فی الکتاب و السنه، جعفر سبحانی، ص۴۰.
محروم هستند.

۳ - فضیلت استوانه مذکور



در فضیلت این مکان، در روایتی مشهور آمده که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ۴۰ روز با نهادن دست مبارکش بر چارچوب در، می‌فرمود: «السلام علیکم یا اهل البیت» و بدین‌سان، بر فاطمه سلام‌الله‌علیه و علی علیه‌السلام و حسنین (علیهما السلام) درود می‌فرستاد. سپس آیه تطهیر : {انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا... } را تلاوت می‌کرد.
[۱۹] تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ناجی محمد مسن، ص۷۵-۷۶.
به روایتی دیگر، رسول خدا هر روز در خانه فاطمه سلام‌الله‌علیها و علی علیه‌السلام را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»
[۲۱] موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۳، ص۲۳۹.


۴ - فهرست منابع



تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره: اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی: ناجی محمد حسن، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۸۷ش؛ الزیارة فی الکتاب و السنه: جعفر سبحانی؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۲ق.) ، بیروت، الاعلمی؛ فضائل المدینة المنوره: مؤسسة علوم القرآن، دمشق، ۱۴۱۳ق؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شیخی، مشعر، ۱۳۸۳ش؛ مناقب آل ابی طالب: ابن شهرآشوب (م. ۵۸۸ق.) ، به کوشش گروهی از استادان، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق؛ موسوعة مرآة الحرمین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.) ، ترجمه: محمد عرب، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۸ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق.) ، به کوشش السامرائی، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۲ق.

۵ - پانویس


 
۱. وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۴۵ و ۴۶.    
۲. تاریخ و آثار اسلامی، اصغر قائدان، ص۱۹۴.
۳. موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.
۴. موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۷.
۵. موسوعة مرآة الحرمین، ایوبصبری پاشا، ج۳، ص۲۳۹.
۶. وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۴۵ و ۴۶.    
۷. موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.
۸. المناقب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۵۲.    
۹. المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، ص۳۹.
۱۰. المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، ص۳۹.
۱۱. موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۳، ص۲۳۸-۲۳۹.
۱۲. فضائل المدینة المنوره، مؤسسة علوم القرآن، ج۲، ص۳۲۵.
۱۳. موسوعة مکة المکرمه، احمد زکی یمانی، ج۲، ص۴۴۶.
۱۴. الغدیر، علامه امینی، ج۵، ص۱۲۴.    
۱۵. الزیارة فی الکتاب و السنه، جعفر سبحانی، ص۴۰.
۱۶. وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۴۶ و ۴۷.    
۱۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۴۱.    
۱۸. وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۴۶ و ۴۷.    
۱۹. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ناجی محمد مسن، ص۷۵-۷۶.
۲۰. وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۴۶ و ۴۷.    
۲۱. موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۳، ص۲۳۹.


۶ - منبع



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«استوانه مقام جبرئیل».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.